Cultuur
Nieuw Zeeland heeft een rijke cultuur. Dit willen we zeker niet overslaan op de de website van DIYNewZealand.com. Je kent het vast wel, die indrukwekkende gasten die voor een rugbywedstrijd een Haka beginnen uit te voeren? Of misschien ken je de geweldig mooie houtsnijwerken of tatoeages van de Maori wel. Dit zijn maar enkele voorbeelden uit de nieuw zeelandse cultuur. Vergeet niet dat Nieuw Zeeland naast de cultuur van vandaag ook nog een zeer rijke geschiedenis heeft en vaak gaan die twee dingen, cultuur en geschiedenis hand in hand. Zo is Nieuw Zeeland ontdekt door de Nederlander Abel Tasman, maar is het gekoloniseerd door Engeland onder leiding van James Cook. Nadat er goud werd gevonden is er ook nog een periode van goudkoorts in het land geweest. Op deze pagina geven we zoveel mogelijk ins and outs van de rijke nieuw zeelandse cultuur en geschiedenis. Je zult dit namelijk ongetwijfeld gaan tegenkomen tijdens jouw reis naar Nieuw Zeeland en het is dan ook meer dan de moeite waard je hier even in te verdiepen!
Maori cultuur
Nieuw Zeeland heeft zo’n 5 miljoen inwoners waarvan ongeveer 15% Maori. De Maori zijn de oorspronkelijke bewoners van het land. Het meeste van de prachtige Maori-cultuur zal je tijdens de reis op het Noordereiland vinden. Het is zelfs zo’n belangrijk onderdeel van de Nieuw Zeelandse cultuur dat er ook twee officiële talen in het land zijn (Maori en Engels). Luister op deze pagina naar een Maori radiozender om de taal te beluisteren!
Maori’s kwamen uit zelf uitgesneden en gebouwde kano’s aan in Aotearoa (Maori voor Nieuw Zeeland) vanuit de eilanden in de Grote Oceaan, ver voor Nieuw Zeeland werd gekoloniseerd. Ze leefden lang in Nieuw Zeeland in hun eigen dorpen (pa’s) en jaagden hier op de vele vogels die het land rijk was, waaronder de grote en nu uitgestorven Moa. Ze maakten onder andere houtsnijwerken (omdat de originele taal geen schrift kende) en wapens van been en greenstone (jade).
De Maori-cultuur is nu nog zeer sterk vertegenwoordigd in Nieuw Zeeland. Omdat de Maori-taal nu wel een schrift heeft, zul je hier ook vaak mee te maken gaan krijgen in verschillende plaatsnamen en aanduidingen. Je zult veel van de geweldige mythes en legendes van de Maori te weten komen als je in Aotearoa bent. Ook zul je veel van het schitterende houtwerk, de mooie beeldhouwwerken en sieraden van jade zien. Het is dan ook niet ongewoon hier een mooi aandenken van te kopen. Maar als jij echt een onvergetelijk en intens aandenken wil is het een mogelijkheid om jezelf te voorzien van een mooie Maori tattoo!
Omdat de eetgewoontes grotendeels over zijn genomen vanuit Europa en Azië, is het erg leuk om een keer een echt Maori diner te nuttigen. Zo’n diner wordt een Hangi genoemd. Een Hangi is een traditionele kookmethode waarbij er een diepe kuil in de aarde wordt gegraven waarin hete stenen worden gelegd. Op de stenen gaan jutezakken met groenten en vlees, waarna de kuil helemaal wordt dichtgegooid met aarde. Het eten wordt langzaam in deze ondergrondse oven gegaard. Na een aantal uur wordt de kuil geopend en kun je aanvallen!
De westerse ontdekking en kolonisatie van Nieuw Zeeland
Het kan niet anders dan dat de naam New Zealand een beetje Nederlands trots mag dragen. De VOC ontdekkingsreiziger Abel Tasman ging in de jaren 1642 en 1643 op zijn grote reis die hem voor het eerst als Europeaan langs Nieuw Zeeland zou voeren. Zijn schip de Zeehean kwam aan bij een toen nog onbekend land. Er waren direct tekenen van beschaving te zien, maar de bewoners (Maori dus) waren nergens te bekennen. Ze voeren verder en door sterke wind en krachtige stroming kwamen Tasman en zijn bemanning na een aantal dagen bij het Zuidereiland aan. Met kleine sloepen trachtte de bemanning en Tasman aan land te gaan. Hier waren de oorspronkelijke bewoners wel aanwezig en zagen de tocht van Tasman aan voor een oorlogsverklaring. De Maori vielen de boten van Tasman aan waarbij verschillende Nederlanders en een Maori de dood vonden. De baai waarin dit gebeurde ligt in het nu naar de ontdekkingsreiziger vernoemde Abel Tasman National Park. De baai heet nu Golden Bay, maar werd door Tasman benoemd als Murderers Bay (Moordenears Baai). Nabij de plek waar Tasman de ankers wierp staat nu een groot monument ter nagedachtenis van deze gebeurtenis en de ontdekking van Abel Janszoon Tasman. Breng hier vooral een bezoekje als je er toch bent! Abel noemde het land wat hij had ontdekt Statenland en dacht dat het bij het nog niet in kaart gebrachte Terra Australis hoorde. Hierna vervolgde hij zijn reis richting het noorden. Pas later werd Statenland veranderd naar de naam Nieuw Zeeland (naar de Nederlandse provincie Zeeland).
Pas in 1769 vertrok James Cook naar de zuidelijke zeeën op zijn schip ‘The Endeavour’. Cook had de opdracht gekregen om te inventariseren waar mogelijk gekoloniseerd kon worden. Hij kwam aan aan de oostkust van het Noordereiland. In Gisborne is hiervan een monument te vinden en dat is zeker leuk om te bezoeken! James Cook kreeg het wel voor elkaar om een vriendschappelijke band met de Maori aan te knopen. Hij was ook de eerste die de zeestraat tussen het Noorder- en Zuidereiland ontdekte. Deze heet dan ook nog steeds ‘the Cook Strait’. In eerste instantie werd het land niet direct als potentiële kolonie gezien, maar dat werd later in de 19e eeuw anders nadat er een stroom van engelse immigranten voor handel richting Nieuw Zeeland trok. In 1840 werd het verdrag tussen de Engelsen en de Maori stamhoofden getekend in Waitangi, een klein plaatsje gelegen nabij Paihia op het Noordereiland. Dit kwam bekend te staan als het Waitangi verdrag (Waitangi Treaty). Het verdrag verklaarde dat de Britse koningin Victoria het recht had om het land te kopen. Hier tegenover stond dat de Maori het recht zouden behouden hun land te blijven bewonen. De Maori dachten dat dit gold voor heel Nieuw Zeeland, terwijl de Engelse dachten dat dit alleen gold voor de stukken land die al door de Maori werden bewoond. Tot op de dag van vandaag zijn hier nog misverstanden over, omdat het verdrag in het Engels en Maori werd getekend waarin kleine verschillen stonden.
Het Waitangi verdrag is te zien in het Te Papa Museum in Wellington. Zoals alle nationale musea in Nieuw Zeeland is dit prachtmuseum gratis!
Goudkoorts
Je leest het goed, er is een heuse goudkoorts periode in Nieuw Zeeland geweest. In de 19e eeuw werd het eerste goud gevonden. Op het Zuidereiland en dan voornamelijk in Central Otago. Al schijnt het zo te zijn dat de Maori, al ver voor de kolonisten kwamen, wisten dat er goud te vinden was in hun prachtige Aotearoa. Voor de Maori was de waarde van de gouderts niet bekend en daarom hechtten zij er zelf geen waarde aan. Zij waren meer geïnteresseerd in het jade voor het maken van sieraden en wapens. Maar dat veranderde toen de het eerste gouderts werd gevonden bij Gabriels Gully door de ‘the first settlers’. Dit wekte natuurlijk de aandacht van veel gelukszoekers die uit alle hoeken van de wereld kwamen meezoeken. Al snel werd het erg druk in het gebied en werden er dorpen en uiteindelijk steden gesticht. Één van die steden was Dunedin. De eerste grote stad door de toestroom van vele nieuwkomers van over heel de wereld.
Tot op de dag van vandaag is er nog veel te zien van de toenmalige goudkoorts. Neem bijvoorbeeld een kijkje in Arrowtown vlakbij Queenstown. Dit is een oud chinees goudzoekersdorp. En als je goed (niet goud) zal zoeken aan de westkust van het Zuidereiland zul je nog veel echte ‘ghost towns’ vinden. Je stapt letterlijk terug in de tijd. De dorpen zijn vaak in een grote haast verlaten nadat het laatste goud was gevonden en de inwoners daardoor plots geen inkomen meer hadden. Gebouwen, huisjes en kerken staan er nog bij alsof er gisteren nog iemand woonde.
Staat bij jou ondertussen de thermometer ook op standje goudkoorts? Dan is er hier en daar nog een plek waar jij met een zeef en een pannetje langs een beek kunt gaan zitten op zoek naar Nieuw Zeelands goud. Dit kan bijvoorbeeld in de buurt van Queenstown. Als je hier toch bent voor je eigen geluk, verdiep je dan middels één van de vele ‘Heritage Walks’ in de goudkoorts geschiedenis en zie dat het niet alleen geluk bracht voor vele van de goudzoekers!